Weerstand: het zout in de pap van verandering
Iedereen die ooit geprobeerd heeft iets te veranderen – of het nu een nieuw beleid, een andere werkwijze of zelfs maar het merk koffie op kantoor is – weet dat weerstand onvermijdelijk is. Het hoort erbij, net als de koekjes bij de koffie (al zijn daar ook weer meningen over). Maar wat doe je als die weerstand zich niet beperkt tot wat gemopper in de wandelgangen, maar zich ontwikkelt tot een heuse tegenbeweging? En hoe herken je het verschil tussen een tegenstander en een echte vijand?
Tegenstanders: de kritische vrienden die je liever niet uitnodigt op je verjaardag
Mijn eerste echte ervaring met een tegenstander was jaren geleden, tijdens een project waar ik vol enthousiasme een nieuw systeem wilde introduceren. Alles leek soepel te gaan, tot die ene collega – laten we haar voor het gemak “Anja” noemen – haar vinger opstak en met een waslijst aan bezwaren kwam. In eerste instantie voelde het alsof ze persoonlijk iets tegen mij had. Maar na een paar gesprekken bleek dat haar kritiek voortkwam uit betrokkenheid. Ze wilde gewoon zeker weten dat het systeem écht beter was voor iedereen, niet alleen voor het management of de mensen met de grootste mond.
Het is verleidelijk om tegenstanders te zien als lastpakken. Ze stellen lastige vragen, houden het tempo eruit en lijken soms wel te genieten van hun rol als dwarsligger. Maar als je goed kijkt, zie je vaak dat hun kritiek voortkomt uit zorg voor het werk, de cliënten of de collega’s. Ze zijn niet tegen verandering, ze zijn tegen een verandering die niet goed doordacht is. En dat is een wereld van verschil.
Van weerstand naar waardevolle input
Het mooie is: als je de tijd neemt om echt te luisteren naar deze mensen, kunnen ze je grootste bondgenoten worden. Ik heb het meerdere keren meegemaakt. Door oprechte vragen te stellen (“Wat zou jij anders doen?” “Waar maak je je het meest zorgen over?”) en hun kritiek serieus te nemen, krijg je niet alleen betere plannen, maar win je ook respect. En soms – als je geluk hebt – krijg je er zelfs een ambassadeur bij die anderen overtuigt van het nut van de verandering.
Het vraagt wel wat van je ego. Je moet durven toegeven dat je niet alles weet en dat jouw plan misschien nog niet perfect is. Maar geloof me: het is de moeite waard. Tegenstanders die zich gehoord voelen, veranderen vaak in de meest betrokken en enthousiaste aanjagers van vernieuwing. Ze weten immers precies waar de pijnpunten zitten en kunnen anderen meenemen in het verhaal.
Vijanden: de energievreters die je beter kunt laten voor wat ze zijn
En dan zijn er nog de vijanden. Dat klinkt misschien wat zwaar, maar iedereen die ooit een verandertraject heeft begeleid, weet dat er soms mensen zijn die niet alleen kritisch zijn, maar actief proberen het proces te saboteren. Niet omdat ze zich zorgen maken over de inhoud, maar omdat ze simpelweg niet willen dat het lukt. Misschien zijn ze bang voor verlies van invloed, misschien hebben ze slechte ervaringen met eerdere veranderingen, of misschien vinden ze het gewoon leuk om dwars te liggen. (Ja, die mensen bestaan echt.)
Met deze groep kun je je energie eindeloos verspillen. Je kunt proberen ze te overtuigen, mee te nemen, te verleiden met argumenten of zelfs met taart – maar het resultaat is vaak hetzelfde: ze blijven nee zeggen. En ondertussen kost het je bakken met tijd, energie en soms zelfs je goede humeur.
De kunst is om te herkennen wanneer je met een tegenstander te maken hebt, en wanneer met een vijand. Tegenstanders willen in gesprek, willen gehoord worden, willen meedenken. Vijanden willen vooral dat het niet lukt, en zoeken geen verbinding. Mijn advies? Investeer je tijd en aandacht in de eerste groep, en laat de tweede zoveel mogelijk los. Je hoeft niet iedereen mee te krijgen – soms is het genoeg om de meerderheid aan boord te hebben.
Tot slot: een beetje humor kan geen kwaad
Veranderen is soms zwaar, maar een beetje luchtigheid helpt. Ik heb ooit een collega gehad die bij elk overleg een lijstje “tegenargumenten van de week” presenteerde. Het werd een sport om te raden welke hij deze keer uit de hoge hoed zou toveren. Uiteindelijk werd hij onze grootste ambassadeur – en de lijstjes verdwenen als sneeuw voor de zon.
Dus: wees niet bang voor weerstand, maar zie het als een kans. Wie weet zit je volgende ambassadeur wel verstopt in de grootste criticaster. En lukt het niet? Dan kun je altijd nog een nieuw koekje bij de koffie proberen. Succes!
Wil je hier meer over lezen? Dan is mijn boek De spreeuwenzwerm interessant voor je!