Situatie: Vastlopen in goede bedoelingen
Ik mocht ooit een verandertraject begeleiden bij een grote zorgorganisatie. Leuk!
De energie was er, de plannen lagen klaar, en iedereen leek in het begin mee te willen bewegen. Maar de rek ging eruit. De bekende patronen staken de kop op: collega’s die zich terugtrokken, vergaderingen waarin vooral werd gezucht, en een sfeer van “ja, maar dat hebben we al eens geprobeerd”.
Wie kent het niet… Ik voelde me soms net een duwbootje dat tegen een olietanker aanduwt. Veel beweging aan de oppervlakte, maar onder water bleef alles gewoon op zijn plek.
En eerlijk is eerlijk: ik heb me er ook vaak schuldig aan gemaakt. Nog harder mijn best doen, nóg meer argumenten aandragen, proberen te overtuigen met mooie voorbeelden en cijfers. Maar hoe meer ik duwde, hoe steviger de weerstand werd.
Het voelde alsof ik alleen stond, terwijl ik juist zo graag samen vooruit wilde.
Probleem: Waarom overtuigen niet werkt
Okay, de situatie: je wilt iets in beweging krijgen, je ziet wat er nodig is, maar in feite praat je tegen een muur. Collega’s zijn moe, cynisch of gewoon druk met hun eigen werk. En jij vraagt je af of het ooit gaat lukken om echt verschil te maken.
Wat ik in de loop der jaren heb geleerd met vallen en opstaan: duurzame verandering begint niet bij nóg beter uitleggen of harder duwen.
Het begint ergens anders: bij jezelf. Of beter gezegd: bij hoe je waarneemt, luistert en contact maakt. Met hoofd, hart en buik.
Klinkt zweverig? Misschien… maar ik beloof je: het is allesbehalve dat. Het is juist ongelofelijk praktisch. En het vraagt om moed. De moed om je oordeel uit te stellen, om écht nieuwsgierig te zijn naar wat er speelt, en om niet meteen te willen fixen of oplossen.
Inzicht: De kracht van generatief luisteren
Een van de meest waardevolle lessen die ik heb geleerd, kwam niet uit een managementboek, maar uit een onverwachte ontmoeting.
Ik stond in de rij bij de koffieautomaat, een beetje te mopperen in mijn hoofd over alles wat niet opschoot. Naast mij stond een collega die ik nauwelijks kende. Ze keek me aan en zei: “Het lijkt wel alsof iedereen hier op zijn eigen eilandje zit. Heb jij dat ook?”
In plaats van direct mijn mening te geven, besloot ik gewoon te luisteren. Niet alleen met mijn oren, maar ook met mijn gevoel. Wat zegt ze nu echt? Waar zit haar verlangen, haar frustratie?
We raakten in gesprek. Niet over de plannen of de doelen, maar over wat het met haar deed. Over haar twijfels, haar ideeën, haar hoop dat het ooit weer leuk zou worden op het werk.
En terwijl ik luisterde, merkte ik dat er iets veranderde. Niet alleen bij haar, maar ook bij mij. De afstand werd kleiner. Er ontstond ruimte voor iets nieuws, een idee, een andere manier van kijken, misschien zelfs een beetje hoop.
Dit is wat ik bedoel met generatief luisteren. Niet alleen horen wat de ander zegt, maar samen iets nieuws laten ontstaan. Het vraagt dat je je oordeel uitstelt, dat je je echt verplaatst in het perspectief van de ander, en dat je nieuwsgierig blijft naar wat er nog meer mogelijk is.
Van ‘downloaden’ naar verbinding
In verandertrajecten zie ik vaak dat we blijven hangen op het eerste niveau van luisteren: ‘downloaden’.
We registreren wat er wordt gezegd, knikken beleefd, maar ondertussen draaien onze eigen gedachten gewoon door. Pas als je dieper durft te luisteren ontstaat het echte verschil. Als je niet alleen registreert, maar ook voelt en onderzoekt. Wat leeft er onder de oppervlakte? Welke verlangens, angsten of ideeën spelen er?
Ik heb het zelf moeten leren. Soms met de nodige frustratie (“Waarom snappen ze het nou niet?”), maar steeds vaker met verwondering. Want als je echt luistert, ontstaan er dingen die je van tevoren niet had kunnen bedenken. Nieuwe inzichten, onverwachte verbindingen, soms zelfs een doorbraak waar je al weken op zat te wachten.
Praktische tips: Zo begin je vandaag nog
“Maar hoe doe ik dat dan, generatief luisteren?”
Ik heb gemerkt dat het helpt om klein te beginnen. Dus geen grootse sessies of ingewikkelde modellen, maar gewoon in het dagelijks contact. Een paar dingen die mij helpen:
- Stel je oordeel uit. Echt, hoe verleidelijk het ook is om meteen te vinden of te adviseren, probeer het eens niet te doen.
- Vraag door. Niet alleen “wat vind je?”, maar ook “waarom is dat belangrijk voor je?” of “wat maakt dat je daar zo over denkt?”
- Wees nieuwsgierig naar het verhaal achter het verhaal. Soms zit de echte pijn of het echte verlangen net onder de oppervlakte.
- Deel ook je eigen twijfels of vragen. Kwetsbaarheid werkt aanstekelijk.
- En misschien wel de belangrijkste: gun jezelf en de ander de tijd om te ontdekken wat er echt speelt.
Duurzame verandering begint bij jezelf
Wat ik je vooral wil meegeven: duurzame verandering begint niet bij het overtuigen van anderen, maar bij radicaal anders leren waarnemen. Met hoofd, hart en buik.
Wie het perspectief van zichzelf én de ander leert zien, luisteren en voelen, legt de basis voor invloed, draagvlak en echte vernieuwing. En ja, dat vraagt een beetje oefening. En soms ook een beetje lef. Maar ik beloof je: het is de moeite waard.
Nieuwsgierig naar meer? Hier vind je de link naar het eerste hoofdstuk van mijn boek “De Spreeuwenzwerm”. Daarin deel ik nog veel meer inzichten, verhalen en praktische tips om patronen te doorbreken en samen écht in beweging te komen.