De auto staat met een open motorkap. Ik hoor een hele reeks woorden, die ik hier niet kan herhalen, onder de motorkap vandaan komen. Als ik dichterbij kom zie ik een man voorovergebogen, zich schrap zetten tegen de voorkant van de auto. Hij probeert uit alle macht iets los te draaien, maar het lukt niet. Zijn hoofd is rood aangelopen. Ineens pakt hij de tang en gooit hem kletterend op de grond. Die**** auto zegt hij gefrustreerd.
De scene doet mij denken aan de reactie van veel verandermanagers die ik in mijn carrière ben tegengekomen. Ze beginnen enthousiast aan een opgave, de eerste reacties zijn positief en dan is er ineens die scherpe opmerking, die zucht of die groep mensen die ja zegt en nee doet. Weerstand.
Voor veel mensen voelt weerstand als iets vervelends – iets wat je snel moet ‘fixen’. Ik dacht dat vroeger ook. Een extra uitleg hier, een inspirerend praatje daar. Alles om mensen ‘mee te krijgen’. Maar hoe harder ik duwde of trok, hoe stroever het werd.
Tot iemand me ooit vroeg: “Wat zou er gebeuren als je weerstand niet probeert weg te nemen, maar onderzoekt waar die vandaan komt?” Die vraag veranderde alles.
Weerstand is zelden zomaar ‘onwil’. Het is vaak een signaal. Een reactie op iets dat eerder gebeurde. Angst om iets kwijt te raken. Behoefte aan duidelijkheid of erkenning. Soms is het een herinnering aan een eerder verandertraject dat mislukte – en waar niemand echt werd gehoord. Ik sprak ooit een collega die fel tegen een nieuw beleid was. In eerste instantie dacht ik: “Typisch, weer iemand die niet mee wil.” Maar toen ik echt luisterde, bleek haar verzet voort te komen uit een eerdere pijnlijke ervaring. Haar weerstand was geen tegenwerking, maar een roep om erkenning.
Het vraagt moed om in zo’n moment niet meteen te reageren met oplossingen, maar te vertragen. Om de stilte te laten bestaan. Om te luisteren. Maar precies daar ontstaat ruimte voor echte gesprekken. Ruimte voor verbinding.
In plaats van te vragen: “Hoe krijg ik ze mee?” kun je jezelf afvragen: “Wat vertelt deze weerstand over ons systeem? Over eerdere ervaringen? Over wat mensen belangrijk vinden?”
Weerstand is geen barrière. Het is een kompas. Het wijst naar de plekken waar nog iets te doen is. Waar zorgen leven, waar waarden op het spel staan, waar oude pijn nog voelbaar is. Als we bereid zijn om die laag te onderzoeken, bouwen we aan échte verandering. Niet op papier, maar in de praktijk.
In mijn boek De Spreeuwenzwerm deel ik zeven lessen voor effectieve organisatieverandering, geïnspireerd door de slimme samenwerking van spreeuwenzwermen. Het helpt je om niet harder te duwen, maar beter te luisteren en samen te bewegen.
Want achter elke vorm van weerstand schuilt een verhaal. En als je dat verhaal kent, kun je samen verder.
#organisatieverandering #leiderschap #weerstand #veranderen #verbindendleiderschap #DeSpreeuwenzwerm #veranderkracht #teamontwikkeling #psychologieveiligheid